{"id":1000026,"date":"2022-01-17T19:27:28","date_gmt":"2022-01-17T18:27:28","guid":{"rendered":"https:\/\/kwietna.org\/?p=1000026"},"modified":"2022-10-28T14:43:00","modified_gmt":"2022-10-28T12:43:00","slug":"gatunki-inwazyjne-rdestowiec-ostrokonczysty","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/kwietna.org\/2022\/01\/17\/gatunki-inwazyjne-rdestowiec-ostrokonczysty\/","title":{"rendered":"Gatunki inwazyjne: rdestowiec ostroko\u0144czysty"},"content":{"rendered":"\n

Nazwa: rdestowiec ostroko\u0144czysty<\/strong>, rdestowiec japo\u0144ski, rdest japo\u0144ski, falopia japo\u0144ska, ucho s\u0142onia, o\u015bli rabarbar, dziki rabarbar, rabarbar Stalina; Reynoutria japonica<\/em> syn. Polygnum cuspidatum, Fallopia japonica<\/em><\/p>\n\n\n\n

Rodzina: <\/strong>rdestowate Polygonaceae<\/em><\/p>\n\n\n\n

Pochodzenie: <\/strong>Azja Wschodnia (Japonia, Tajwan, wi\u0119kszo\u015b\u0107 Chin Kontynentalnych, Korea)<\/p>\n\n\n\n

Zasi\u0119g wt\u00f3rny na \u015bwiecie: <\/strong>Europa, Ameryka P\u00f3\u0142nocna (Kanada i USA), Nowa Zelandia<\/p>\n\n\n\n

Status w Polsce:<\/strong> niebywale inwazyjny (IV, najwy\u017csza kat. inwazyjno\u015bci)<\/p>\n\n\n\n

Wyst\u0119powanie w Polsce: <\/strong>cz\u0119sty w ca\u0142ym kraju, z \u0142atwo\u015bci formuje jednogatunkowe agregacje i wkracza nawet do ma\u0142o zaburzonych siedlisk<\/p>\n\n\n\n

Kolonizowane siedliska: <\/strong>B\u0142yskawicznie i trwale (mimo zwalczania) zasiedla wi\u0119kszo\u015b\u0107 \u015brodowisk otwartych i p\u00f3\u0142otwartych, w tym Dyrektywowe Siedliska, przede wszystkim 6430 (szczeg\u00f3lnie) \u2014 zio\u0142oro\u015bla g\u00f3rskie (All.\u2009Adenostylion alliariae) i zio\u0142oro\u015bla nadrzeczne (O.\u2009Convolvuletalia sepium), poza tym:<\/p>\n\n\n\n

\u00b7 3240 \u2014 zaro\u015bla wierzby siwej na kamie\u0144cach i \u017cwirowiskach g\u00f3rskich potok\u00f3w (Ass.\u2009Salici-Myricarietum cz\u0119\u015b\u0107 – z przewag\u0105 wierzby); <\/p>\n\n\n\n

\u00b7 062 \u2014 3230 \u2014 zaro\u015bla wrze\u015bni na kamie\u0144cach i \u017cwirowiskach g\u00f3rskich potok\u00f3w (Ass.\u2009Salici-Myricarietum cz\u0119\u015b\u0107 – z przewag\u0105 wrze\u015bni) [wrze\u015bnia pobrze\u017cna (Myricaria germanica)]; <\/p>\n\n\n\n

\u00b7 061 \u2014 3220 \u2014 pionierska ro\u015blinno\u015b\u0107 na kamie\u0144cach g\u00f3rskich potok\u00f3w;<\/p>\n\n\n\n

\u00b7 91E0 \u2014 \u0142\u0119gi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Ass.\u2009Salicetum albo-fragilis, Ass.\u2009Populetum albae, SubAll.\u2009Alnenion glutinoso-incanae, olsy \u017ar\u00f3dliskowe); <\/p>\n\n\n\n

\u00b7 91F0 \u2013 \u0142\u0119gi d\u0119bowo-wi\u0105zowo-jesionowe (Ass.\u2009Ficario-Ulmetum minoris); <\/p>\n\n\n\n

\u00b7 9180 \u2014 jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (All.\u2009Tilio platyphyllis-Acerion pseudoplatani);<\/p>\n\n\n\n

\u00b7 6510 \u2014 ni\u017cowe i g\u00f3rskie \u015bwie\u017ce \u0142\u0105ki u\u017cytkowane ekstensywnie (All.\u2009Arrhenatherion elatioris).<\/p>\n\n\n\n

Pr\u00f3cz tego pleni si\u0119 w \u015brodowiskach mocno zmienionych przez cz\u0142owieka, zw\u0142aszcza na wysypiskach \u015bmieci, nasypach kolejowych i tramwajowych, ugorach, cmentarzach, przyp\u0142ociach i przydro\u017cach.<\/p>\n\n\n\n

Morfologia<\/strong><\/h2>\n\n\n\n
\"\"<\/figure><\/div>\n\n\n\n

Ogromna, tworz\u0105ca g\u0119ste \u0142any ro\u015blina zielna, z wielkimi li\u015b\u0107mi i mocno porozga\u0142\u0119zianymi \u0142odygami, powszechnie uwa\u017cana za krzew (cho\u0107 wcale nie drewnieje) lub mylona z bambusami (lubo nie jest traw\u0105). Gatunek dwupienny (wyst\u0119puj\u0105 osobniki obup\u0142ciowe i \u017ce\u0144skie). Rdestowiec ostroko\u0144czysty posiada co najmniej trzy rodzaje p\u0119d\u00f3w: 1) masywne, g\u0142\u0119boko penetruj\u0105ce grunt k\u0142\u0105cza (zwane mylnie korzeniami) 2) nieco cie\u0144sze od k\u0142\u0105czy, te\u017c podziemne roz\u0142ogi oraz 3) charakterystyczne, puste wewn\u0105trz p\u0119dy nadziemne, przypominaj\u0105ce nieco bambusa. \u0141odygi tego gatunku odznaczaj\u0105 si\u0119 b\u0142yskawicznym wzrostem ka\u017cdej wiosny i r\u00f3wnie pr\u0119dkim zamieraniem na jesieni<\/strong>; skr\u0119toleg\u0142ym ulistnieniem; g\u0142adk\u0105, l\u015bni\u0105c\u0105 sk\u00f3rk\u0105; a pokrojem wznosz\u0105cym si\u0119, cho\u0107 \u0142ukowato wygi\u0119tym. Mierz\u0105 do 3 m wys. Li\u015bcie falopi japo\u0144skiej s\u0105 znacznie wi\u0119ksze ni\u017c u pozosta\u0142ych rdestowc\u00f3w (por\u00f3wnywalne do \u0142opianu, lepi\u0119\u017cnika i oxy tree), dlatego ro\u015blin\u0119 t\u0105 nazywa si\u0119 czasem uchem s\u0142onia. R\u00f3wnie\u017c jasny odcie\u0144 zieleni, zaostrzony koniec oraz prosto \u015bci\u0119ta nasada odr\u00f3\u017cniaj\u0105 je od li\u015bci pozosta\u0142ych rdest\u00f3wc\u00f3w i rdest\u00f3wek spotykanych w Polsce. Poza tym typowe dla rodzaju to jest: pojedyncze, szeroko eliptyczne, ca\u0142obrzegie, z licznymi gruczo\u0142kami na spodzie blaszki, na d\u0142ugich ogonkach. Kwiaty rdestowca charakteryzuj\u0105 si\u0119 jednop\u0142ciowo\u015bci\u0105; trwa\u0142ym, pi\u0119ciokrotnym okwiatem, bia\u0142o-zielonym kolorem oraz drobnymi rozmiarami. Skupione s\u0105 w kwiatostany w formie rozga\u0142\u0119zionych wiech. Kwiatostany zawi\u0105zuj\u0105 si\u0119 w k\u0105tach li\u015bci od sierpnia do pocz\u0105tk\u00f3w pa\u017adziernika. Owocami s\u0105 typowe dla rodziny rdestowatych, niepozorne orzeszki o kszta\u0142cie po\u015brednim mi\u0119dzy tr\u00f3jgraniastym a kulistym (podobne do orzeszk\u00f3w naszych rdest\u00f3w i gryki). Doskonale roznosz\u0105 si\u0119 z wod\u0105, gleb\u0105, wiatrem i na obuwiu.<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Biologia i ekologia<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Nadzwyczajna inwazyjno\u015b\u0107 rdestowca ostroko\u0144czystego w obr\u0119bie wt\u00f3rnego zasi\u0119gu wynika z jego strategii \u017cyciowej w dawnej ojczy\u017anie. Od pocz\u0105tku by\u0142 gatunkiem pionierskim, a jednocze\u015bnie zadziwiaj\u0105co trwa\u0142ym w dalszych etapach sukcesji. Wkracza\u0142 jako pierwszy na law\u0119 i popio\u0142y wulkaniczne, tory lawinowe, piargi, pogorzeliska, \u0142achy rzeczne oraz inne, nowopowsta\u0142e po kl\u0119skach \u017cywio\u0142owych, ekstremalnie niestabilne i\/lub ja\u0142owe siedliska<\/strong>. O ile jednak wi\u0119kszo\u015b\u0107 gatunk\u00f3w pionierskich to s\u0142abe konkurencyjnie ro\u015bliny jednoroczne, wypierano w kolejnych latach przez ro\u015bliny wymagaj\u0105ce \u017cy\u017aniejszych a stabilniejszych pod\u0142o\u017cy, o tyle rdestowiec jako ro\u015blina k\u0142\u0105czowa, trwa\u0142a, doskonale radzi sobie z wkraczaniem innych, okaza\u0142ych bylin czy drzew do nowych siedlisk. W Polsce raczej nie zawi\u0105zuje owoc\u00f3w, za to rozprzestrzenia fenomenalnej regeneracji tak \u0142odyg, jak k\u0142\u0105czy i roz\u0142og\u00f3w. Osobniki potomne tworz\u0105 si\u0119 nawet z kawa\u0142eczk\u00f3w k\u0142\u0105cza d\u0142ugich na 10 mm, wa\u017c\u0105cych 0,7 g, albo r\u00f3wnie ma\u0142ych fragment\u00f3w p\u0119du, byle zawieraj\u0105cych w\u0119ze\u0142. Fragmenty ro\u015blin mimo zakaz\u00f3w i edukacji budowla\u0144c\u00f3w, ogrodnik\u00f3w, drogowc\u00f3w wci\u0105\u017c rozwlekane s\u0105 w toku rob\u00f3t ziemnych przy: umacnianiu brzeg\u00f3w, budowie dr\u00f3g asfaltowych i torowisk. \u015aci\u00f3\u0142ka z \u0142odyg i li\u015bci tej\u017ce ro\u015bliny jest s\u0142abo rozk\u0142adalna w europejskich warunkach, tote\u017c mo\u017ce latami zalega\u0107 grub\u0105 warstw\u0105. Szkodzi to dodatkowo miejscowej faunie glebowej i florze.<\/p>\n\n\n\n

Zwalczanie: Trudne, zwykle polega na wielokrotnym koszeniu i wyrywaniu (optymalnie przed kwitnieniem) przy r\u00f3wnoczesnym oprysku (z racji odporno\u015bci na wiele herbicyd\u00f3w obecnie kombinuje si\u0119 z mieszankami herbicyd\u00f3w totalnych, zwykle imazypyru z glifosatem). Czasem si\u0119ga si\u0119 po wrog\u00f3w naturalnych tej\u017ce ro\u015bliny. Istniej\u0105 te\u017c specjalne maszyny wstrzykuj\u0105ce gor\u0105c\u0105 par\u0119 w gleb\u0119 z k\u0142\u0105czami. W niekt\u00f3rych pa\u0144stwach np.: UK gleba z pozosta\u0142o\u015bciami rdestowca traktowana jest jako odpad niebezpieczny, a jej utylizacja prowadzona jest przymusowo, przez wyspecjalizowane firmy. Od lat modne s\u0105 tak\u017ce spo\u0142eczne akcje tropienia i niszczenia \u0142an\u00f3w rdestowca, szczeg\u00f3lnie na obszarach chronionych. Niestety dochodzi przy tym do wykopywania, palenia herbicydami b\u0105d\u017a pielenia innych gatunk\u00f3w, nawet ma\u0142o przypominaj\u0105cych falopi\u0119, w tym gatunk\u00f3w rodzimych (rdestu w\u0119\u017cownika, du\u017cych szczawi\u00f3w, kielisznika zaro\u015blowego, wy\u017cpinu jagodowego, skrzypu olbrzymiego) lub obcych, ale nieinwazyjnych form ozdobnych (prawdziwych bambus\u00f3w, dereni, lilak\u00f3w, lejcesterii pi\u0119knej, pstrolistki sercowatej, skrzypu arktycznego oraz wielu innych).<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Ciekawostki<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

Rdestowce d\u0142ugo uwa\u017cane by\u0142y za ro\u015bliny uprawne przysz\u0142o\u015bci.<\/strong> Ceniono je jako gatunki miododajne o p\u00f3\u017anym kwitnieniu, ro\u015bliny energetyczne (na opa\u0142) i do remediacji gleb ska\u017conych metalami ci\u0119\u017ckimi. Do dzi\u015b bywa wprowadzany na obszary poprzemys\u0142owe, a potem spalany celem odzyskania metali ci\u0119\u017ckich <\/strong>z jego biomasy mimo rosn\u0105cego sprzeciwu wobec takich praktyk. Pozostaje te\u017c wa\u017cnym \u017ar\u00f3d\u0142em resweratrolu dla farmacji i przemys\u0142u spo\u017cywczego.<\/p>\n\n\n\n

W XIX wieku rdestowce (falopie) oferowano w UK i USA jako swego rodzaju zamiennik bambusa dla ubogich, ale snobistycznych ogrodnik\u00f3w. Takimi samymi \u201epodr\u00f3bkami\u201d prawdziwych orchidei by\u0142y niekt\u00f3re niecierpki, zw\u0142aszcza przyl\u0105dkowy i himalajski.<\/p>\n\n\n\n

Najm\u0142odsze wi\u0119c najdelikatniejsze p\u0119dy i li\u015bcie tej ro\u015bliny mo\u017cna spo\u017cywa\u0107, przyrz\u0105dzaj\u0105c je niczym szparagi, rabarbar lub szczaw, sma\u017c\u0105c w cie\u015bcie na placki ziemniaczane lub nale\u015bniki, nawet na surowo.<\/strong> Ratowali si\u0119 nimi polscy zes\u0142a\u0144cy w Sowietach, przywo\u017c\u0105c ten zwyczaj do Polski. Na Dalekim Wschodzie jada si\u0119 tak\u017ce namoczone, m\u0142odziutkie k\u0142\u0105cza. Z nowymi potrawami z tej ro\u015bliny eksperymentowano w ramach wystaw \u201eFloraphilia\u201d.<\/p>\n\n\n\n

Text

Text

Text