Nazwa: rudbekia naga, r. różnolistna, r. sieczna, rotacznica naga, Rudbeckia laciniata L. Syn. R. heterophylla Torrey & Gray
Rodzina: astrowate Asteraceae (złożone Compositae), podrodzina: astrowe właściwe Asteroidae
Pochodzenie: Ameryka Północna, rodzima dla lasów i prerii Wielkich Równin oraz na wschód od Appalachów
Zasięg wtórny na świecie: rozpowszechniona w całej Eurazji, Australii, Nowej Zelandii, Meksyku, na Azorach
Status w Polsce: kategoria inwazyjności IV (najwyższa) 15pkt.
Występowanie w Polsce: Co raz częstsza w całym kraju, zwłaszcza na terenach okresowo zalewanych (stawy rybne, doliny rzek i kanałów). Pozostaje najliczniejsza na Śląsku, a najrzadsza na Mazurach i Suwalszczyźnie.
Kolonizowane siedliska: Rudbekia naga kolonizuje niestabilne z natury siedliska nadrzeczne, w tym Dyrektywowe, zwłaszcza 6430 – ziołorośla górskie (All. Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (O. Convolvuletalia sepium). Ponadto:
· 3220 — pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków;
· 3240 — zarośla wierzby siwej na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków (Ass. Salici-Myricarietum część – z przewagą wierzby);
· 6510 – niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (All. Arrhenatherion elatioris);
· 6440 — łąki selernicowe (All. Cnidion dubii);
· 91E0 — łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Ass. Salicetum albo-fragilis, Ass. Populetum albae, SubAll. Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe);
· 91F0 – łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ass. Ficario-Ulmetum minoris).
Prócz tego co raz pospolitsza na siedliskach sztucznych: groblach, wałach przeciwpowodziowych, polderach, brzegach rowów melioracyjnych, kanałów żeglownych oraz.
Morfologia
Bardzo wysoka bylina o krótkich rozłogach i złocistych kwiatostanach w formie koszyczków. Odnawia się z rozłogów. Posiada pokryte sinawym nalotem łodygi, słabo rozgałęziające się u góry, gołe. Liście rotacznicy nagiej cechują się sporymi rozmiarami blaszek, długimi ogonkami oraz bardzo zróżnicowanym, zawsze jednak pierzastodzielnym kształtem. Kwiatostany składają się z długich a szerokich, miodowo żółtych kwiatów języczkowych (potocznie zwanych płatkami) oraz ciemnych, brązowawych bądź oliwkowych kwiatów rurkowych. U odmian pełnokwiatowych wszystkie kwiaty języczkowe, a przynajmniej zbliżone do języczkowych. Owocem są gołe, czworokątne niełupki, opatrzone puszystym aparatem lotnym.
Biologia i ekologia
Do mieszanek dla owadzich zapylaczy odradza się odmiany o kwiatach pełnych (jak znana z tradycyjnych ogródków wiejskich ‘Golden Glow’) i półpełnych, albowiem nie produkują pyłku. W Polsce i krajach sąsiednich kiełkuje około 60% niełupek, ale do inwazji nie trzeba rozmnażania płciowego, wystarczą rozłogi. Miejscami tworzy wyjątkowe zbite, jednogatunkowe łany. Choć na koszyczkach rotacznicy uwija się wiele owadów, to niełupki powstają nawet bez zapylenia, na drodze tzw. apomiksji.
Zwalczanie: Brak idealnej metody tępienie R. laciniata. Stosunkowo najlepsze wyniki daje wykopywanie rozłogów połączone z systematycznym koszeniem. W sąsiedztwie płatów wyjątkowo cennych gatunków rodzimych nawet najzagorzalsi obrońcy przyrody dopuszczają mazanie herbicydami. Można też zerwać wierzchnią warstwę gleby, nakryć ją kartonami, a po paru miesiącach podsiać nasionami gatunków rodzimych, w tym ustępujących.
Ciekawostki
Miłośni(cz)kom złocistych amerykańskich kwiatów z rodziny astrowatych zaleca się zastępowanie na miejskich łąkach, ogrodach deszczowych i pasażach roślinnych rudbekii nagiej jej kuzynką: r. owłosioną R. hirta. R. owłosiona tylko sporadycznie widywana jest poza ogrodami.
Rudbekię nagą sprowadzono z Ameryki Płn. do Europy już w XVI bądź XVII w. Od razu zyskała popularność, gdyż była mało wymagająca, niewrażliwa na mrozy i krótkie susze, a nawet bez ogrodnika nieźle dawała sobie radę z chwastami.
