Ogrody biocenotyczne to wsparcie dla dzikiej przyrody i adaptacja + łagodzenie skutków zmian klimatu.
Połączenie łąki kwietnej, lasu kieszonkowego i ogrodu deszczowego to sposób na tworzenie prawdziwych hotspotów bioróżnorodności. Nawet na bardzo małych przestrzeniach.
Jesteśmy zafascynowani siłą dzikiej przyrody. Jej harmonia, która nas tak bardzo pociąga, składa się z naturalnych procesów zachodzących w zdrowych ekosystemach. Procesy te są wzajemnie zdefiniowanymi relacjami między organizmami żywymi a siedliskiem, w którym istnieją. Czy da się odtworzyć w naszym ogrodzie lub przestrzeni miejskiej te zrównoważone współzależności tak, aby przybliżyć magię zdrowego ekosystemu i mieć ją na wyciągnięcie ręki? Odpowiedź brzmi: tak. W tym celu możemy założyć ogród biocenotyczny.
Definicja ogrodów biocenotycznych
To, co powszechnie uważa się za chaszcze, samosiejki wymagające uporządkowania, tu jest pożądanym celem. Ogród biocenotyczny to założenie ogrodowe lub parkowe tworzone w celu kształtowania zdrowych, ekologicznych relacji i zależności między jej żywymi składnikami (rośliny, zwierzęta, drobnoustroje) a siedliskiem, które swoim składem gatunkowym w jak największym stopniu naśladuje lokalne, naturalne ekosystemy. Podstawą kompozycji ogrodu biocenotycznego są rośliny dobrane w oparciu o zasady fitosocjologii oraz projektowany biotop dla dzikich owadów, ssaków i innych zwierząt i drobnoustrojów.
Czym jest ogród biocenotyczny?
Czym się różni od zwykłego?
Wygląd tradycyjnych ogrodów przeważnie definiują cechy ozdobne roślin. Kompozycja ogrodu biocenotycznego opiera się w pierwszej kolejności na zasadach ekologii. W projektowanym miejscu pojawiają się nie tylko barwne plamy z roślin różnych faktur i wzorów, lecz także samoregulująca, ekologicznie zdrowa przestrzeń, która stwarza dogodne warunki do rozwoju i współistnienia roślin, zwierząt, grzybów oraz mikroorganizmów. Ogród biocenotyczny stara się w możliwie największym stopniu odtworzyć skład gatunkowy naturalnych biocenoz i ich środowiska ekologicznego, tworząc w ten sposób wszystkim jego mieszkańcom znane miejsce do życia i rozwoju.
Rodzaje ogrodów biocenotycznych
Kiedy ogród jest maksymalnie dostosowany do istniejącego środowiska i nie wymaga zmiany siedliska oraz po wykonaniu wszystkich nasadzeń potrzebuje niewielkiej pielęgnacji, to w tym przypadku chodzi o ogród biocenotyczny ekstensywny. Taki ogród może mieć strefy naturalnej sukcesji, które są celowo zarzucone dla rozwoju zieleni spontanicznej.
Jeśli natomiast chcemy stworzyć na naszym terenie określony ekosystem, co wymaga modyfikacji istniejącego siedliska i przynajmniej w pierwszych latach bardziej aktywnej opieki (a więc odpowiednio więcej pracy i zasobów), to mówimy o ogrodzie biocenotycznym intensywnym. Taki ogród może być bardziej atrakcyjny dla dzikiej przyrody i ciekawszy z estetycznego punktu widzenia. W każdym razie możesz stworzyć coś pomiędzy.
Zalety ogrodu biocenotycznego
- Tańszy w utrzymaniu ze względu na niższe ceny gatunków rodzimych w porównaniu z egzotycznymi oraz mniejszą ilością zabiegów pielęgnacyjnych.
- Bardziej odporny na zmiany klimatu.
- Posiada cenne usługi ekosystemowe, które mają pozytywny efekt ekonomiczny: oczyszczanie wody, rekultywacja gleb, zapobieganie powodziom miejskim, tworzenie sprzyjającego mikroklimatu dla człowieka itp.
- Przywraca zdrową naturę w projektowanym miejscu, może się stać kluczowym ogniwem w zielonej infrastrukturze miast, wspiera lokalną bioróżnorodność.
- Bardziej dynamiczny, ciągle się zmieniający, żyje własnym życiem, które ciekawie jest obserwować.
- Jest bardziej dopasowany wizualnie do otaczającego krajobrazu, tworzy swoistą, autentyczną atmosferę.
- Ma atrakcyjne walory edukacyjne i poznawcze.
Ekologiczne zasady kształtujące ogród biocenotyczny mają swoją kompozycję, cechującą się naturalnym pięknem. W tej asymetrii, prostocie i pozornej niedoskonałości, ukryta jest harmonia, która korzystnie oddziałuje na nasz umysł i stan psychiczny.
Kiedy przyrodzie jest dobrze — jest nam dobrze. Jesteśmy współzależni.
Zasady tworzenia ogrodów biocenotycznych
- Skład gatunkowy roślin rodzimych dąży do odtwarzania kombinacji gatunków charakterystycznych dla wybranych zbiorowisk. Zbiorowisko roślinne lub fitocenoza — to zespół roślin z podobnymi wymaganiami siedliskowymi z określoną strukturą przestrzenną.
- Zasada lokalności. Wybrane fitocenozy są charakterystyczne dla naturalnych obszarów danego regionu. Znajome grupy roślin są bardziej atrakcyjne dla ssaków, ptaków i owadów.
- Kompozycje roślinne mają różne pionowe warstwy: warstwa runa (najniższa, przyziemna warstwa roślin i grzybów, przykrywająca jego dno), podszytu (tworzą głównie krzewy) i drzew. Ta zasada zapewni bardziej komfortowe warunki dla przetrwania dzikich zwierząt.
- Ograniczone usuwanie roślinnych resztek (gałęzi, pni martwych drzew, liście itp.). Ściółka z organicznych szczątków jest miejscem bytowania pożytecznych mikroorganizmów, zatrzymuje wilgoć w glebie i chroni rośliny przed nagłymi zmianami temperatury.
- Obecność roślin owocodajnych lub orzechodajnych. Naturalny ekosystem prawie zawsze ma bazę pokarmową dla innych żywych organizmów w postaci owoców lub orzechów. Więc ważne jest zapewnić ich obecność i w ogrodzie biocenotycznym.
- Wprowadzone dodatkowe wsparcie dla dzikich zwierząt: budki lęgowe, karmniki, poidełka, hotele dla owadów, sandaria, domki dla jeży itp. (w zależności od typowych gatunków dla określonego siedliska).
- Brak syntetycznych środków ochrony roślin i sztucznych nawozów. Preferowane jest użycie sposobów alternatywnych, przyjaznych naturze.
- Wykorzystanie naturalnych materiałów do budowy ścieżek czy małej architektury.
- Akceptowalność zmian w czasie. Każdy ogród biocenotyczny jest jak żywy organizm, który ewoluuje i zmienia się w czasie. Takie zmiany są częścią projektu. Jedyne, co możemy zrobić, to w razie potrzeby skierować ten proces w określonym kierunku (np. usuwanie roślin inwazyjnych lub koszenie łąk kwietnych, aby zapobiec zarastaniu przez drzewa i krzewy).
- Dopuszczenie niedoskonałości form i pewnego „nieporządku”. Nieociosane kamienie porośnięte mchem, stare gałęzie w trawie, dzikie byliny zamiast symetrii i sztucznych kształtów przyciętych krzewów, pozostawione opadłe liście pod drzewem — cały ten „bałagan” jest niezbędnym wizualnym składnikiem natury, jaką ona jest sama w sobie i do takiej naturalnej estetyki dąży typowy ogród biocenotyczny.
Mały ogród biocenotyczny
Ogród biocenotyczny tworzy harmonijny i odporny system składający się z projektowanej biocenozy oraz dopasowanego do niej siedliska. Takim systemem może być na przykład ogród deszczowy z roślinami okresowo zalewanych łąk wilgotnych lub oczko wodne z roślinnością szuwarową o powierzchni nawet 10 m2.
Ładny ogród biocenotyczny
Najważniejszym celem zakładania ogrodu biocenotycznego jest tworzenie dopasowanego do danego miejsca ekosystemu. Im zdrowszy będzie ten ekosystem, tym będzie ten ogród ładniejszy. Kreatywny projektant zawsze potrafi połączyć w sposób estetyczny dziką tętniąca życiem naturę z małą architekturą, chodnikiem, ścieżką lub parkingiem.
Potrzebujesz pomocy w założeniu ogrodu bądź parku biocenotycznego w przestrzeni publicznej? Odezwij się do nas!
Pomagamy w projekcie, sieciujemy ekspertów i wykonawców. Służymy wsparciem merytorycznym na każdym etapie realizacji.
