Rośliny pożytkowe dla dzikich zapylaczy

Niemieccy naukowcy opublikowali wyniki badania dotyczącego preferencji żywieniowych dzikich pszczół. To bardzo ważne dane w kontekście ochrony tej grupy zapylaczy.

Celem badań było wskazanie najlepszej mieszanki nasion roślin kwitnących do wykorzystania w pasach kwietnych. Pasy kwietne to liniowe założenia śródpolne, których zadaniem jest m.in. wspieranie pszczół miodnych i dzikich. Przesłanką do rozpoczęcia badania była niska jakość mieszanek nasion i nieprawidłowe kompozycje gatunków. Naukowcy przed podjęciem się badań zauważyli, że mieszanki nasion na łąki kwietne dla dzikich pszczół często tworzone są na podstawie dostępności nasion, ich cen i różnych opinii. W składach często dominują gatunki uprawne, które wspierają głównie pszczołę miodną i niewielką ilość gatunków dzikich. Mieszanki rzadko tworzone są na podstawie badań interakcji konkretnych gatunków pszczół z roślinami pożytkowymi.

Dane w badaniu diety dzikich pszczół

W czasie badań naukowcy przeanalizowali dwa zestawy danych. Pierwsze z nich to były badania przeprowadzone w 2018 i 2019 roku. Zbadali oni wówczas preferencje 460 gatunków dzikich pszczół, czyli ok. 85% wszystkich gatunków pszczół stwierdzonych w Niemczech. Zaobserwowali oni 23 864 (!) interakcje pszczoła-kwiat. Badania zostały przeprowadzone w dwudziestu lokalizacjach. Drugi zestaw badań to był zbiór 86 509 interakcji między pszczołami i roślinami, które zaobserwowano przez ponad 30 lat w Niemczech.

W czasie badań sprawdzono trzy aspekty:

• Które gatunki roślin są najchętniej odwiedzane przez największą liczbę pszczół ze wszystkich zbiorowisk w trakcie trwania sezonu aktywności pszczół i między nimi?
• Czy najbardziej atrakcyjne gatunki roślin wspierają również zagrożone i wyspecjalizowane dzikie pszczoły?
• Czy dostępne w sprzedaży mieszanki nasion w swoich składach zawierają gatunki atrakcyjne dla pszczół?

Najlepsze gatunki roślin dla dzikich zapylaczy

Gatunki o wysokiej atrakcyjności, według badaczy, to gatunki, które przyciągały największą liczbę gatunków pszczół. Naukowcy wskazali 34 gatunki roślin, które są bardzo atrakcyjne dla dzikich pszczół. Wskazali również dużą liczbę gatunków roślin, które były atrakcyjne w zależności od grupy pszczół w danej lokalizacji.

Gatunki roślin najbardziej atrakcyjnych dla szerokiego spektrum dzikich pszczół:

• Chaber nadreński (Centaurea stoebe)
• Czyściec prosty (Stachys recta L.)
• Żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare L.)
• Mierznica czarna (Ballota nigra L.)
• Pięciornik wiosenny (Potentilla neumanniana Rchb.)
• Gorczycznik pospolity (Barbarea vulgaris)
• Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.)
• Konikleca czubata (Hippocrepis comosa L.)
• Chaber łąkowy (Centaurea jacea L.)
• Chaber driakiewnik (Centaurea scabiosa L.)
• Oset zwisły (Carduus nutans L.)
• Macierzanka (Thymus Sp.)
• Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.)
• Rumian barwierski (Anthemis tinctoria L.)
• Lebiodka pospolita (Origanum vulgare)
• Nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.)
• Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.)
• Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.)
• Bukwica zwyczajna (Betonica officinalis)
• Mniszek (Taraxacum F.H. Wigg.)
• Dwurząd wąskolistny (Diplotaxis tenuifolia (L.) D.C.)
• Gorczyca polna, ognicha (Sinapis arvensis L.)
• Jasieniec piaskowy (Jasione montana L.)
• Brodawnik (Leontodon L.)
• Chaber bławatek (Centaurea cyanus)
• Goryczel jastrzębcowaty (Picris hieracioides L.)
• Szałwia łąkowa (Salvia pratensis L.)
• Jastrzębiec (Hieracium L.)
• Chondrilla sztywna (Chondrilla juncea L.)
• Wyka płotowa (Vicia sepium L.)
• Ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare (Savi.) Ten.)
• Prosienicznik szorstki (Hypochaeris radicata L.)
• Pyleniec pospolity (Berteroa incana (L.) DC.)
• Koniczyna biała, koniczyna rozesłana (Trifolium repens L.)

Podczas badań zidentyfikowano kluczowe gatunki roślin, które przyciągały od d 2% do 32% pszczół specjalistek lub pszczół z czerwonej listy:

• Żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare L.)
• Mniszek (Taraxacum F.H. Wigg.)
• Gorczyca polna (Sinapis arvensis L.)
• Nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.)
• Chaber łąkowy (Centaurea jacea L.)
• Macierzanka tymianek (Thymus vulgaris)
• Jastrzębiec (Hieracium L.)
• Lebiodka pospolita (Origanum vulgare)
• Czyściec prosty (Stachys recta L.)
• Goryczel jastrzębcowaty (Picris hieracioides L.)
• Szałwia łąkowa (Salvia pratensis L.)
• Pięciornik wiosenny (Potentilla neumanniana Rchb.)
• Chaber driakiewnik (Centaurea scabiosa L.)
• Konikleca czubata (Hippocrepis comosa L.)
• Rumian barwierski (Anthemis tinctoria L.)
• Pyleniec pospolity (Berteroa incana (L.) DC.)
• Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.)
• Koniczyna biała, koniczyna rozesłana (Trifolium repens L.)
• Gorczycznik pospolity (Barbarea vulgaris)
• Prosienicznik szorstki (Hypochaeris radicata L.)
• Ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare (Savi.) Ten.)
• Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.)
• Brodawnik (Leontodon L.)
• Chaber bławatek (Centaurea cyanus)
• Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare)
• Dwurząd wąskolistny (Diplotaxis tenuifolia (L.) D.C.)
• Chaber nadreński (Centaurea stoebe)
• Wyka płotowa (Vicia sepium L.)
• Jasieniec piaskowy (Jasione montana L.)
• Oset zwisły (Carduus nutans L.)
• Bukwica zwyczajna (Betonica officinalis)
• Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.)
• Mierznica czarna (Ballota nigra L.)
• Chondrilla sztywna (Chondrilla juncea L.)

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Kontrowersje — gatunki inwazyjne

Można zauważyć, że na obu listach pojawiają się gatunki obce, a nawet inwazyjne, jak chociażby nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.). Dlatego wprowadzając konkretne gatunki do środowiska, należy przeanalizować ich wpływ na lokalne ekosystemy, aby robiąc dobrze pszczołom w danym momencie, w ogólnym rozrachunku nie zrobić im źle. W przypadku nawłoci ten apel powinien mocno wybrzmieć, ponieważ nawłoć kanadyjska tworzy rozległe monokultury, które zagłuszają inne gatunki i dają pożywienie tylko przez kilka tygodni w roku.

Podsumowanie

Przedmiotowe badania są kluczowe w kontekście tworzenia mieszanek nasion, których celem ma być wspieranie dzikich pszczół. Jednak, jak zaznaczają autorzy, ich badania są wskazówką, która będzie pomocna przy tworzeniu takich mieszanek, a badań nie należy traktować jak gotowego spisu roślin, których nasiona należy wykorzystywać w mieszankach. 

Źródło: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0167880922004157