Gatunki inwazyjne na łąkach
Inwazyjne gatunki obce roślin stanowiące zagrożenie dla łąk — co, gdzie i jak zgłaszać.
Inwazyjne gatunki obce (IGO) to organizmy, które zostały wprowadzone poza ich naturalny zasięg występowania, a ich obecność może powodować negatywne skutki dla środowiska, gospodarki lub zdrowia ludzi. W Polsce obowiązują przepisy mające na celu kontrolę i eliminację takich gatunków, aby chronić rodzimą bioróżnorodność.
Nazywamy je inwaderami. To rośliny i zwierzęta, które trafiły do Polski z innych części świata i zaczęły się niekontrolowanie rozprzestrzeniać. Często przywożono je celowo, bo wyglądały atrakcyjnie lub miały być przydatne w rolnictwie czy ogrodnictwie. Jednak bez naturalnych wrogów, takich jak owady czy choroby, które kontrolują ich populacje, zaczęły wypierać nasze rodzime rośliny i zwierzęta. Obecności IGO w środowisku to jeden z powodów kryzysu bioróżnorodności na świecie.
Dlaczego zwalczanie IGO jest istotne?
- Zagrożenie dla bioróżnorodności: IGO konkurują z rodzimymi gatunkami o zasoby, co może prowadzić do ich wypierania i drastycznego zmniejszenia różnorodności biologicznej. Rozrastają się tak szybko, że nie zostawiają miejsca dla roślin i zwierząt.
- Zmieniają ekosystemy: mogą osuszać bagna, niszczyć łąki czy sprawiać, że w lesie zaczynają dominować obce drzewa, z których nie potrafią korzystać nasze ptaki i inne leśne zwierzęta.
- Szkody gospodarcze: niektóre gatunki mogą powodować straty w rolnictwie, leśnictwie czy rybołówstwie. Mogą zarastać pola, niszczyć pastwiska, a nawet przyczyniać się do erozji gleby.
- Ryzyko dla zdrowia publicznego: niektóre IGO mogą być nosicielami chorób lub powodować bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia ludzi. Niektóre, jak barszcz Sosnowskiego, potrafią poważnie poparzyć skórę.
Inwazyjne gatunki obce na łąkach
Łąki to jedne z najcenniejszych ekosystemów w Polsce – pełne dzikich kwiatów, owadów zapylających i ptaków. Niestety, coraz częściej są zagrożone przez inwazyjne gatunki obce (IGO) – rośliny, które atakują łąki i powodują ich stopniowe zanikanie.
Dlaczego to problem? Inwazyjne rośliny szybko rosną, tworząc gęste łany, które zagłuszają dzikie kwiaty i trawy, zmieniając charakter całej łąki. Gdy zanika różnorodność roślin, cierpią też zwierzęta – owady zapylające, ptaki i drobne ssaki tracą swoje schronienia i źródła pożywienia. W efekcie zamiast tętniących życiem, kolorowych łąk, mamy monotonne połacie zdominowane przez kilka ekspansywnych gatunków.
Dlatego tak ważne jest, by znać najgroźniejsze inwazyjne gatunki obce, które mogą pojawić się na łąkach, i wiedzieć, jak je rozpoznawać oraz zgłaszać ich występowanie.
Rośliny stwarzające zagrożenie dla Europy i Polski, które spotykamy na łąkach
- kolczurka klapowana Echinocystis lobata
- niecierpek himalajski Impatiens glandulifera
- rdestowce: rdestowiec japoński (r. ostrokończysty) Reynoutria japonica, rdestowiec sachaliński Reynoutria sachalinensis,
- barszcze: barszcz Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi, barszcz Mantegazziego Heracleum mantegazzianum
- trojeść amerykańska
Źódło: sejm.gov.pl
Uwaga: Powyższa lista nie jest wyczerpująca i może ulegać aktualizacjom. Zaleca się regularne sprawdzanie obowiązujących przepisów i list IGO.
Gdzie i jak zgłaszać IGO w środowisku?
Każdy obywatel, który zauważy obecność IGO w środowisku, ma obowiązek zgłoszenia tego faktu do urzędu gminy. Procedura zgłaszania obejmuje:
- Adresat zgłoszenia: Właściwy miejscowo wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
- Forma zgłoszenia: Pisemnie (listownie lub elektronicznie), telefonicznie, faksem lub za pomocą innych środków komunikacji, takich jak e-mail czy ePUAP.
- Treść zgłoszenia:
- Dane kontaktowe zgłaszającego (imię, nazwisko lub nazwa instytucji, adres, e-mail, numer telefonu).
- Nazwa gatunku IGO.
- Przybliżona liczba osobników lub powierzchnia zajmowana przez gatunek.
- Dokładna lokalizacja i data obserwacji.
- W miarę możliwości dokumentacja fotograficzna potwierdzająca obserwację.
Przykładowy wzór zgłoszenia jest do pobrania z tu:
Działania podejmowane przez gminy po otrzymaniu zgłoszenia
Po otrzymaniu zgłoszenia, organ wykonawczy gminy:
- Weryfikuje formalnie zgłoszenie: Sprawdza kompletność i poprawność informacji.
- Przekazuje zgłoszenie: Informuje właściwe organy, takie jak regionalny dyrektor ochrony środowiska.
- Ustala podmiot odpowiedzialny: Określa, kto jest odpowiedzialny za przeprowadzenie działań zaradczych.
- Przeprowadza działania zaradcze: W przypadku braku innego podmiotu odpowiedzialnego, gmina podejmuje działania mające na celu eliminację IGO.
- Raportuje działania: Składa raport o przeprowadzonych działaniach do właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska.
Pomoc w zwalczaniu inwazyjnych gatunków obcych
Zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych jest kluczowe dla ochrony rodzimej przyrody, gospodarki oraz zdrowia publicznego. Każdy obywatel ma obowiązek zgłaszania zauważonych IGO, co pozwala na szybkie podjęcie działań eliminacyjnych i minimalizację negatywnych skutków ich obecności w środowisku.
Nasza Fundacja pomaga w ograniczaniu inwazji roślin obcych gatunków, przede wszystkim w ekosystemach łąkowych. Organizujemy szkolenia dla gmin, a także pomagamy w zgłaszaniu i usuwaniu IGO ze środowiska. Chcesz włączyć się w działania? Odezwij się do nas!
