Zanik bioróżnorodności – globalne statystyki

Globalny raport IPBES z 2019 r. dotyczący różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów to najbardziej wyczerpujący raport w tej dziedzinie, jaki kiedykolwiek sporządzono. To także pierwszy projekt, przy którym współpracowali przedstawiciele wielu rządów. Opracowany w ciągu trzech lat przez 145 ekspertów, ocenił zmiany w stanie różnorodności biologicznej w ciągu ostatnich pięciu dekad. W efekcie dostarczył nam między innymi ważnych danych statystycznych dotyczących utraty różnorodności biologicznej oraz zilustrował skomplikowany obrazu relacji między ścieżkami rozwoju gospodarczego i ich wpływem na przyrodę. Oto niektóre z wniosków płynących z przeprowadzonej analizy:

1. Zanik bioróżnorodności postępuje szybciej niż kiedykolwiek wcześniej w historii ludzkości. Średnia liczebność rodzimych gatunków w większości głównych siedlisk lądowych spadła o co najmniej 20% od 1900 roku.
2. Od XVI wieku do dzisiaj wyginęło co najmniej 680 gatunków kręgowców, a ponad 9% wszystkich udomowionych ras ssaków wymarło do 2016 r. Kolejne 1000 ras jest nadal zagrożonych.
3. Według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) ponad 41 000 zwierząt na całym świecie jest zagrożonych wyginięciem, w tym: 41% wszystkich płazów, prawie 33% koralowców tworzących rafy, 27% ssaków lądowych, ponad jedna trzecia wszystkich ssaków morskich i 13% spośród wszystkich znanych gatunków ptaków.
4. Raport wskazuje kilka bezpośrednich i pośrednich czynników powodujących niepokojące zmiany w przyrodzie, które przyspieszyły w ciągu ostatnich 50 lat. Jednym z głównych bezpośrednich czynników powodujących zanik bioróżnorodności jest zanieczyszczenie. Na przykład zanieczyszczenie mórz wzrosło dziesięciokrotnie od 1980 r. Wpłynęło to na sytuację co najmniej 267 morskich gatunków, w tym 86% gatunków żółwi, 44% gatunków ptaków i 43% gatunków ssaków. Inne bezpośrednie przyczyny zaniku bioróżnorodności to zmiany charakteru dzikich siedlisk, bezpośrednia eksploatacja organizmów i zmiany klimatu. Z kolei pośrednie czynniki napędzające zanik bioróżnorodności wyrastają w dużej mierze z wyznawanych przez ludzi wartości i wynikających z nich zachowaniach społecznych. Obejmują one wzorce produkcji i konsumpcji, dynamikę wrostu populacji, handel, rozwój technologii oraz lokalne i globalne zarządzanie.
5. Do roku 2019 liczba naturalnych ekosystemów zmniejszyła się średnio o 47% w porównaniu do ich najwcześniej szacowanych stanów. Niekorzystnym dla bioróżnorodności, znaczącym zmianom uległo około 75% powierzchni lądów. 66% powierzchni oceanów doświadcza dziś kumulacji skutków występowania szkodliwych czynników, co skutkuje między innymi obumieraniem rafy koralowej. Ponadto straciliśmy już 85% ogólnej powierzchni cennych przyrodniczo mokradeł. Tylko w ciągu ostatnich trzech dekad około 420 milionów hektarów lasów zniknęło z powierzchni ziemi w wyniku działalności człowieka, w tym karczowania gruntów pod uprawy rolne i wyrębu.

Plan Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework

Według autorów raportu, aby osiągać globalnie ustalone cele dotyczące ochrony przyrody, w tym bioróżnorodności, konieczna jest głęboka transformacja w zakresie ekonomii, polityki i technologii. W wielu przypadkach należałoby obrać kierunek zmian odwrotny do tego, do którego zmierzamy obecnie. Dziś wiemy już, że cele Aichi (cele Planu Strategicznego dla Różnorodności Biologicznej na lata 2011-2020) w większość nie zostały osiągnięte. Częściowo udało się zrealizować jedynie 6 z 14 postanowień. Następcą porozumienia z Aichi jest plan Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, przyjęty przez 188 krajów i zakładający między innymi objęcie ochroną 30% powierzchni lądów i oceanów do roku 2030.

ŹRÓDŁA:

https://earth.org/biodiversity-loss-statistics/